χαρισματικά παιδιά

Καταπλήσσει τους δασκάλους και τους συμμαθητές του με το οξύ πνεύμα, την όρεξη για γνώση, το κοφτερό μυαλό και τις συνεχείς ερωτήσεις του. Άλλες φορές κάνει τους γύρω του να απορούν για την έλλειψη προσοχής, την αδιαφορία και τη βαριεστιμάρα του. Είναι άραγε δυνατόν αυτό το παιδί που φαίνεται τόσο έξυπνο και ταλαντούχο, να είναι και τόσο αδιάφορο; Τι σημαίνει, χαρισματικό παιδί; Πώς πρέπει να τα αντιμετωπίζουν γονείς και δάσκαλοι;

Τα σχολεία άνοιξαν και στα θρα­νία κάποιοι μικροί πρωταγωνιστές καταπλήσ­σουν τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους με το οξύ πνεύμα, την όρεξη για γνώση, το κοφτερό μυαλό και τις συνεχείς  ερωτήσεις τους. Άλλες φορές, πάλι, κάνουν τους γύρω τους να απο­ρούν για την αποσπασματική τους συγκέντρωση, την έλλειψη προσοχής, την αδιαφορία και τη βαριεστιμάρα τους. Είναι άραγε δυνατόν τα ίδια αυτά παιδιά που φαίνονται τόσο έξυπνα και ταλαντούχα τη μια στιγμή, να είναι τόσο αργά και αδιάφορα την άλλη;

Στην πραγματικότητα, εάν σκεφτούμε τη σχολική καθημερινότητα των χαρισματικών παιδιών, μοιάζει ανυπόφορη. Ενώ έχουν τη φοβερή δυνατότητα να κατευθύνουν τη σκέψη τους με ευκολία και ταχύτητα, και xωρίς ιδιαίτερες διευκρινίσεις, από το πιο απλό στο πιο περίπλοκο, αναγκάζονται να ακολουθούν τους αργούς  ρυθμούς  του “κανονικού” σχολείου.

Για ένα χαρισματικό παιδί, που ήδη στην ηλικία πέντε ετών ξέρει πως να πολλαπλασιάζει ή να διαβάζει, πρέπει να είναι πραγματικά δυσβάσταχτο όταν εξαναγκάζεται να αρχίσει από την πρόσθεση πριν προχωρήσει στον πολλαπλασιασμό των αριθμών ή να μάθει ένα προς ένα τα γράμματα της άλφα- βήτα προτού διαβάσει μία παράγραφο του σχολικού βιβλίου! Ακόμα χειρότερα, οι συνηθισμένες διαδικασίες εξε­τάσεων και διαγωνισμάτων καθώς και οι συνεχείς επαναλήψεις των προηγουμένων μαθημάτων αφαιρούν από τα χαρισματικά παιδιά κάθε κίνητρο κι εν­διαφέρον για υψηλές σχολικές επιδόσεις. Χαρακτηρι­στικό είναι το παράδειγμα του διάσημου μαθηματι­κού Godel, ο oπoίos ανέφερε ότι όταν ήταν στο σχο­λείο έπαιρνε υψηλούς βαθμούς σε όλα τα άλλα μα­θήματα εκτός των Μαθηματικών!

Οι γονείς συνήθως αδυνατούν να εξηγήσουν την τα­χύτητα με την οποία τα παιδιά τους αλλάζουν ενδιαφέροντα, ασχολούνται με καινούρια πράγματα, αλλά και βαριούνται, χάνουν το ενδιαφέρον τους και ανα­ζητούν  νέες γνώσεις! Επιπλέον, η συμπεριφορά των παιδιών στο σπίτι καταντά για αυτούς πραγματικός πονοκέφαλος! Κανονικά περιμένουν από αυτά, ως χαρισματικά να είναι υπάκουα επιμελή και ήσυχα. Να είναι δηλαδή μικροί και ώριμοι ενήλικοι.

Αντίθετα, όμως, από τις προσδοκίες  τους, τα παιδιά τους είναι υπερβολικά δραστήρια, γεμάτα ενέργεια και ορμή για δράση, που τα σπρώχνει να εξερευνούν ασταμάτητα χωρίς να ξεκουράζονται για πολλή ώρα ή να ευχαριστιούνται έναν καλό νυχτερινό ύπνο. Χα­λαρώνουν ελάχιστα και εξερευνούν ακατάπαυστα. Συχνά τους ακούμε να παραπονιούνται: «Εάν είναι όντως τόσο έξυπνος, θα έπρεπε, τουλά­χιστον, να ξέρει πως να πειθαρχήσει τον εαυτό του!».

Οι δάσκαλοι, με τη σειρά τους, συχνά μπερδεύουν αρνητικά χαρακτηριστικά των χαρισματικών μαθη­τών, όπως ο χαμηλός βαθμός συγκέντρωσής, αποδίδοντάς τα σε παιδιά με αργό ρυθμό μάθησης, ενώ άλλα χαρακτηριστικά, oπως ένα πλούσιο λεξιλόγιο, μπορεί, αντίθετα, να τα θεωρήσουν σημάδια ότι ένας άλλος  μαθητής τους είναι χαρισματικός. Δεν κατανοούν εύκολα γιατί ο μαθητής βαριέται να τελειώσει τη δουλειά που δίνουν για το σπίτι, παρ’ ό­τι ο ίδιος μπορεί συστηματικά και με συνέπεια να προετοιμάζεται για το σχολείο, και ενώ περιμένουν από το μαθητή να παρουσιάζει ενδιαφέρον για τα σχολικά βιβλία, απορούν που στην πραγματικότητα τα αναγνωστικά θέματα, τα οποία περισσότερο τον προσελκύουν, σχετίζονται με το Διάστημα, με την ε­ξέλιξη των ειδών, με τη Γεωλογία, τη Βιολογία και, γενικά, με όσα δεν εμπεριέχονται στο συνηθισμένο α­ναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου. Συνήθως κάποια γραπτή δραστητριότητα, κατασκευή ή ακόμη και ο τίτλος ή το θέμα που το παιδί έχει επιλέξει για μια έκθεση ή μια παρουσίαση του στο σχολείο μπορεί να αποδειχθούν ένα εξαιρετικό εργαλείο για τη διάγνωση σημείων χαρισματικής συμπεριφοράς όσον αφορά τις γνώσεις, τις ειδικές ικανότητες τα ενδιαφέροντα του. Οι δάσκαλοι από την άλλη μπορούν να εξετάζουν τις καλές ιδέες και θεωρείες των μαθητών τους, να τους επιτρέπουν να θέτουν πολλές ερωτήσεις, να τους ζητούν να κάνουν κρίσεις, να τους δίνουν κατάλληλες απαιτητικές πηγές πληροφοριών και να  υποστηρίζουν τις θέσεις τους λογικά!Αυτά , άλλωστε είναι πράγματα που και οι  ίδιοι λατρεύουν!

Χαρακτηριστικά των χαρισματικών παιδιών

Μεταξύ αυτών φαίνεται ότι ο χαρισματικός μαθητής είναι αυτός που:

  • Ακολουθεί με ευκολία πολύπλοκους συλλογισμούς και εξηγεί εύκολα τις σκέψεις του.
  • Έχει δυνατό προφορικό λόγο και εκφραστική ικανότητα.
  • Χρησιμοποιεί αφηρημένες λέξεις και νοήματα με επιτυχία.
  • Κάνει έξυπνες ερωτήσεις και παίρνει πρωτοβουλίες.
  • Συσχετίζει κάθε νέα εργασία ή μάθηση με τις προηγούμενες γνώσεις του.
  • Εργάζεται μόνος του και είναι σε συνεχή εγρήγορση.
  • Έχει έξυπνο χιούμορ.
  • Κάνει φιλίες με μεγαλύτερα παιδιά ή ενήλικους, αντί για συνομήλικους.

Όμως, οι μικροί αυτοί τύποι φέρουν συγχρόνως και κάποιες ιδιαιτερότητες που δεν μοιάζουν με την πρώτη ματιά να χαρακτηρίζουν ένα χαρισματικό παιδί, όπως:

  • Ανταγωνισμό προς το σχολείο.
  • Φτωχό και συχνά ημιτελές γράψιμο.
  • Καλή κατανόηση μαζί με βαρεμάρα ή λήθαργο.
  • Συχνό εκνευρισμό σε παρενοχλήσεις που τους αποσπούν από κάτι σημαντικό.
  • Συναισθηματική αστάθεια.
  • Αμυντική στάση απέναντι σε λάθη και αποτυχίες.

Αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς, τα παραπάνω αρνητικά χαρακτηριστικά τελικά αποδεικνύονται σημαντικά προτερήματα που τους κάνουν να ξεχωρίζουν. Όπως η σύγχρονη έρευνα έχει αποδείξει, από τη στιγμή που θα προσδιορίσουν το στόχο τους, οι χαρισματικές προσωπικότητες επιδεικνύουν κάποιες αξιοθαύμαστες ιδιότητες, όπως ισχυρή αυτοπεποίθηση και σταθερό προσανατολισμό προς μία κατεύθυνση, εγρήγορση, παιδική ζωντάνια, αλλά και φοβερή επιμονή και άρνηση να αποσπαστούν από το έργο τους, όσο αντίξοες κι αν είναι οι συνθήκες.

Δηλαδή, όλες εκείνες τις ιδιότητες που συνήθως οι «κανονικοί» άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς να εκμεταλλευτούν για να φτάσουν στην επιτυχία.

Kείμενο: Κατερίνα Λαρενζάκη- Γκόγκα,  Εκπαιδευτική ψυχολόγος- ειδική παιδαγωγός