Ο σχολικός εκφοβισμός ή Bullyink είναι μια πραγματικότητα που απασχολεί πολλούς γονείς σε όλα τα κράτη του κόσμου. Είναι η χρήση βίας μεταξύ μαθητών με σκοπό να προκαλέσει στους άλλους πόνο και αναστάτωση. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ αυτά τα φαινόμενα είναι σχετικά πιο συνηθισμένα σε σύγκριση με την ελληνική πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια όμως το πρόβλημα εμφανίζεται και στον τόπο μας με αυξανόμενη συχνότητα. Στατιστικές της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης αναφέρουν ότι 15-30% των μαθητών εμπλέκονται σε φαινόμενα εκφοβισμού είτε ως θύματα είτε ως θύτες.

Με τη συνεργασία της κας. Αλεξάνδρας Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

Οι μαθητές δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί εκφοβισμό ήδη από το δημοτικό. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα,  τα ποσοστά εκφοβισμού και θυματοποίησης μεταξύ των Ελλήνων μαθητών του δημοτικού και του γυμνασίου είναι παρόμοια με αυτά των χωρών της βόρειας και δυτικής Ευρώπης, όπως η Ιρλανδία και η Νορβηγία αλλά πάντως μικρότερα από αυτά που αναφέρονται στην Αγγλία και στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα του ΕΚΚΕ που έγινε σε 101 σχολεία και 2000 μαθητές, με σκοπό την χαρτογράφηση της ζωής των μαθητών στο Δήμο της Αθήνας,  οι μαθητές του δημοτικού είναι πιο επιρρεπείς στην κακοποίηση σε σχέση με τους εφήβους. Επίσης  το 11% των μαθητών του γυμνασίου ομολογούν πράξεις βίας σε βάρος συμμαθητών τους  και ένα 11% δηλώνει πως έχει  υποστεί βία από άλλα παιδιά. Στις απειλές καταφεύγουν μαθητές όλων των τάξεων σε ποσοστό 5%. Θεατές σε πράξεις βίας υπήρξε το 43% των μαθητών γυμνασίου και λυκείου.Έρευνα της Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, δείχνει ότι η βία εκδηλώνεται σε διάφορες μορφές σε πάρα πολλά σχολεία, αφού το 60,1 % των μαθητών δηλώνει ότι παρατηρεί παρόμοια φαινόμενα είτε στην τάξη του είτε γενικά στο σχολικό περιβάλλον του. Εντούτοις, αν και τα επεισόδια αυξάνονται σε συχνότητα και σε σοβαρότητα, η βία δεν αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της σχολικής ζωής στην Ελλάδα όπως συμβαίνει π.χ. σε πολλά δημόσια σχολεία στις ΗΠΑ.

Τι νοείται ως σχολικός εκφοβισμός

Η βία στο σχολείο μας απασχολεί συνήθως όταν  ασκείται κυρίως σωματικά (σωματική επίθεση). Οπωσδήποτε τα σπρωξίματα, τα χαστούκια, οι γροθιές, οι κλωτσιές  και γενικά η σωματική βία είναι η πιο ανησυχητική εκδήλωση της επιθετικότητας επειδή απειλεί άμεσα την ασφάλεια του παιδιού. Υπάρχει όμως  και η λεκτική επιθετικότητα που περιλαμβάνει βρισιές, κοροϊδία, ομοφοβικά σχόλια, χειρονομίες  και  γενικά  ταπείνωση με  ύβρεις ή εκφοβισμούς. Κρυμμένη επιθετικότητα ή εχθρότητα βρίσκουμε και σε ενέργειες που δεν μοιάζουν καθόλου βίαιες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αποκλεισμός ενός παιδιού από ομάδες συνομηλίκων  και η κακή συνήθεια  να του κρύβουν τα βιβλία, ή  να του πετάνε τα πράγματα. Αυτές οι ενέργειες ουσιαστικά συνιστούν συναισθηματική επίθεση χωρίς χειροδικίες ή βρισιές.

• Υπάρχει επίσης και ο σεξουαλικός εκφοβισμός: οι  χειρονομίες οι οποίες   προσβάλουν  ένα παιδί, ο  υποβιβασμός με απρεπή αγγίγματα, κινήσεις κ.λπ.
• Νεόφερτος είναι και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός που περιλαμβάνει τη χρήση  e-mail, chat rooms και κινητών με κλήσεις  απειλητικού περιεχομένου, καθώς και τη χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή ή ταπείνωση του εφήβου.

Τελικά, βία ή παράγοντας που προάγει τη βία στο σχολείο είναι κάθε φράση ή ενέργεια που ταπεινώνει το παιδί.

Πως αντιμετωπίζεταισχολικός εκφοβισμός ή Bullyink;

Όταν  διαπιστώνετε ότι το παιδί σας πέφτει θύμα βίαιης συμπεριφοράς, είτε στην αυλή του σχολείου είτε γενικά στο σχολικό περιβάλλον, πρέπει να διερευνήσετε τι ακριβώς έχει συμβεί.

1. Στη συνέχεια να απευθύνεστε στο βασικό καθηγητή του παιδιού σας και στο διευθυντή του σχολείου.
2. Αν δεν βρίσκετε ανταπόκριση, συζητήσετε το θέμα με άλλους γονείς του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων και στην περίπτωση που διαπιστώσετε ότι δεν έχει κανείς την δύναμη ή την πρόθεση να κάνει κάτι θετικό και αποτελεσματικό στο χώρο του συγκεκριμένου σχολείου, τότε να απευθυνθείτε στο υπουργείο Παιδείας για να παρέμβει ψυχολόγος ή ειδικός σύμβουλος.
3. Έχει μεγάλη σημασία η βία να σταματά εγκαίρως, πρώτον για να μην κλιμακώνεται και, δεύτερον, για να μην αισθάνεται το παιδί ανυπεράσπιστο.
4. Είναι  γεγονός ότι το παιδί θα συναντήσει τη βία και στην ενήλικη ζωή του. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να την ανέχεται στο σχολικό περιβάλλον και να την ερμηνεύει ως κάτι αποδεκτό.
5. Είναι  σύνηθες το παιδί που γίνεται θύμα  σε βίαια επεισόδια να γίνει κι αυτό με  τη σειρά του θύτης κάτω από διαφορετικές συνθήκες.
6.  Σε γενικές γραμμές ο γονιός θα πρέπει να εξαντλεί τα περιθώρια του νόμου και να απαιτεί να ληφθούν μέτρα από το σχολείο, χωρίς όμως να κάνει στόχο του συγκεκριμένα παιδιά και οικογένειες.

Να είστε πάντα δίπλα στο παιδί 

Συζητείστε με το παιδί σας για τα συναισθήματά του

•  Διαβεβαιώστε το ότι δεν ευθύνεται το ίδιο
• Να είστε δίπλα του
•  Αποθαρρύνετέ το από το να χρησιμοποιεί εκφοβιστική συμπεριφορά και εκείνο
• Διερευνήστε αν γίνεται «εύκολος στόχος» και το γιατί. Μήπως επιδεικνύει ιδιαίτερα συνεσταλμένη, παθητική και εσωστρεφή συμπεριφορά; Σε τι οφείλεται αυτή η παθητικότητά του;
• Είναι σημαντικό να μη δείχνει ότι φοβάται ή στενοχωριέται ή ότι τα χάνει όταν κάποιος ή κάποια το εκφοβίζει.
• Βοηθήστε το παιδί να βάζει όρια στη συμπεριφορά των άλλων και κυρίως εκείνων που το ενοχλούν.
•  Πρέπει να εκπαιδευτεί ίσως στην επιμονή, δηλαδή στο να συνεχίζει να προσπαθεί σε κάτι που το δυσκολεύει αντί να τα παρατάει.
• Εξηγήστε του ότι θα πρέπει ίσως να ενισχύσει τη φιλία του με άλλους έφηβους που εμπιστεύεται και να τους μιλήσει για αυτό που συμβαίνει.
•  Καλό είναι να αποδεχθεί τις διαφορές ή τις τυχόν ιδιαιτερότητές του και να καταλάβει ότι η μοναδικότητα του καθενός είναι ένα στοιχείο που του δίνει αξία.
•  Να αναγνωρίσει τα θετικά του σημεία και να μάθει να τα προβάλλει αγνοώντας τα κακόβουλα σχόλια των εκφοβιστών.
• Ο στόχος είναι να αποκτήσει το παιδί το αναγκαίο δυναμικό ώστε να μάθει μόνο του να βάζει όρια στη συμπεριφορά των άλλων και να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά διαφωνίες και αντιπαραθέσεις.
• Ίσως είναι καλό να αναζητήσετε βοήθεια από ψυχολόγο.

Αλεξάνδρα Καππάτου

Χατζηκώστα 5 & Βασ. Σοφίας, Πλ. Μαβίλη, τηλ. 210 64 522 54